Berrin Yanıkoğlu

Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi

"Sektörün geleceği otonom ve elektrikli araçlarda"

“Otomotiv endüstrisi akıllı araçlar ve elektrikli araçlar yönünde önemli bir değişim geçiriyor. Otonomi sayesinde, 10 yıl içinde sürücü desteğine olan ihtiyaç azalacak. Bu alandaki Ar-Ge çalışmalarının desteklenmesi Türkiye ekonomisine büyük katılar sunabilir. “

Dünyada ve ülkemizde verinin önemi her geçen gün artıyor. Dünyada veri neden daha önemli, etkileri ve gelecek trendleri nelerdir?

Yapay zekanın bir alt alanı diyebileceğimiz yapay öğrenme alanında yaklaşık 10 yılda çok önemli gelişmeler kaydedildi. Örneğin bilgisayarlı görme alanında insan becerilerine ulaşan, hatta onu geçen sistemler geliştirildi. Bu gelişmelerle birlikte, endüstrinin yapay zekâ ve veri analitiğine olan ilgisi iyice arttı. Çünkü firmalar ellerindeki ve artan imkanlarla toplayabilecekleri verilerle değer üretebileceklerini anladı. Dijital dönüşümü benimsemiş firmalar veriye bakarak, örneğin satış miktarlarını ve müşteri memnuniyetini daha iyi tahmin edebilir ve bu sayede verimliliğini ve pazar payını artırabilir hale geldiler. İş dünyasının veri analitiğine ilgisine paralel olarak, tüm dünyada bir yandan bu alanlarda nitelikli insan kaynağı eksiği oluştu. Diğer yandan bilgisayar bilimi ve mühendisliği eğitimine olan ilgi arttı. Gelecekte de bu alanlarda gelişmelerin ve ilginin devam etmesini bekliyoruz.

Yapay zekâ, yeni araştırma alanları açıyor

Büyük veri ve yapay zekâ alanındaki güncel gelişmeleri paylaşır mısınız?

Yapay zekâ artık günlük hayatımızda kanıksandı ve genel olarak dünyada yeni uygulama alanları da buluyor. Otomasyonda kullanılan bilgisayarlı görme ve robotik sistemleri, tıpta tanı destek sistemleri, hukuk sisteminde kullanılan otomatik karar sistemleri bu yeni uygulama alanları arasında sayılabilir. Yapay zekâ insanlara önemli çözümler sağlarken, beraberinde yeni araştırma alanları da açıyor.

Yapay zekâ sistemlerinin dış dünyadan bilgi almasına yarayacak, bilgisayarlı görme, konuşma ve doğal dil anlama gibi teknolojilere algılama deniyor. Yakın zamanda, insan-makina iletişimi için gelişmelerin önemli bölümü de bu alanlarda gerçekleşti. Örneğin otonom araçlarda kameradan gelen görüntünün anlaşılması, etraftaki araçları, trafik ışıklarını anlamak, yayaları tespit etmek ve aksiyonlarını anlamak, birer bilgisayarlı görme problemi.

Otomotiv sektöründe, kullanılan bilgisayarlı görme sistemlerinin açıklanabilir olmayışı “Neden sistem bu kararı verdi?” gibi soruları da beraberinde getirdi. Örneğin Tesla`nın otonom arabası, önündeki kamyonun yansıma yapan kasasını gökyüzü sanarak çarpmıştı. Gerçek hayattaki verilerde ihtimal da olsa yapay zekânın hata yapabilmesi söz konusu. Güvenlik, kullanılan yapay öğrenme sistemlerindeki bir diğer sorun. Şu an ciddi bir tehlike gibi görünmese de, örneğin trafik işaretini insanların fark edemeyeceği ama otonom sistemi yanıltacak şekilde değiştirilmesi gibi potansiyel olarak bu sistemlere saldırı mümkün.

Bu gelişmelerin otomotiv sektörüne yansımaları nelerdir?

Otomotiv endüstrisi akıllı araçlar ve elektrikli araçlar yönünde önemli bir değişim geçiriyor. Otomobiller; ani duruş desteği, şerit takibi, park desteği, uyuklama tespiti gibi uygulamalarla uzun bir süredir “akıllı”. Ancak akıllı araçlarda asıl hedef, otonomi.  Öncü otomotiv firmaları, ek olarak Google, Uber gibi bilişim ve yenilikçi teknoloji firmaları, bu alanda büyük bir yarışta. Otonom araçlar sayesinde, 10 yıl içinde sürücü desteğine olan ihtiyaç azalacak.

Elektrikli ve hibrit araçlar ise otomobil endüstrisinin diğer önemli değişimini oluşturuyor. Elektrikli araçlarda en önemli öğe batarya. Mevcut elektrikli araçlar bataryaları şarj edildikten sonra 400 km kadar gidebiliyor. Bu sebeple sık aralıklarla konuşlandırılmış ve çabuk sürede şarj sağlayacak şarj istasyonlarına ihtiyaç duyuyorlar. Bu alandaki yarış da son hızıyla sürüyor. Yeni araştırmalar ışığında, şarjdan sonra sürüş süresi ve mesafe her giderek uzuyor.

Otonom araçlar yapay zekâ ve yapay öğrenme alanındaki gelişmelerle daha güvenli ve daha zor ortamlarda sürüş gerçekleşiyor. Elektrikli ve hibrit araçlarda ise enerji ve batarya yönetim sistemlerinde yapay zekâ ve optimizasyon teknikleri kullanılarak, verim ve sürüş mesafesi artırılıyor.  

 “En büyük problem iklim krizi”

Sürdürülebilir ekonomiler yaratmak için veri alanındaki çalışmalardan nasıl yararlanılabilir?

Önümüzdeki en büyük problem iklim krizi. Dünyanın sınırlı kaynaklarını en verimli kullanmak ve küresel ısınmayı daha temiz enerjiler ve akıllı politikalarla yavaşlatmak için politikacılara ve bilim insanlarına görev düşüyor. Bilim insanları büyük veri ve yapay öğrenme teknolojileri ile iklim krizi konusunda daha iyi kestirimler yapacak modeller geliştirebilir, enerji kullanımında verimliliği artırarak sürdürülebilirliğe katkı verebilir.

Otomotiv sektörünün Türkiye ekonomisine olan katkısı hakkında ne düşüyorsunuz?

Otomotiv sektörü büyük bir istihdam alanı. Sektörün geleceği otonom ve elektrikli araçlarda… Bu alandaki Ar-Ge çalışmalarının desteklenmesi Türkiye ekonomisine büyük katkılar sunabilir. Bilimsel çalışmaları destekler ve Ar-Ge yatırımlarımızı artırırsak, gençlerimiz geleceğin önde gelen teknolojik alanlarında eğitim ve iş imkanları bulabilirler.