İNOVASYON DEĞER YARATMA YOLLARININ TOPLAMIDIR

İNOVASYON NEDEN ÖNEMLİ YA DA GÜNÜMÜZÜN REKABET ORTAMINA ETKİSİ NEDİR? BASİT GİBİ GÖRÜNEN BU SORULAR ASLINDA ARDINDA TOPYEKÛN BİR PARADİGMA DEĞİŞİMİNİ VE DAHASI YEPYENİ BİR GELECEK KURGUSUNU BARINDIRIYOR. HEPSİNİ DETAYLANDIRMAK MÜMKÜN OLMASA DA EN ÖNEMLİ BAŞLIKLARI İŞ GELİŞTİRME VE İNOVASYON DANIŞMANI MEHMET GÖKHAN KARATOY DEĞERLENDİRDİ. KARATOY’A GÖRE REKABET ORTAMINDA HIZLI ÇIKIŞ YOLU BULABİLMENİN VE RAKİPLERİN ÖNÜNE GEÇEBİLMENİN EN ETKİLİ YOLU İNOVASYON.

MEHMET GÖKHAN KARATOY

İş Geliştirme ve İnovasyon Danışmanı

Türkiye inovasyon konusunda hangi aşamada? Ülkemizin inovasyon anlamında küresel rekabette yol kat edebilmesi için gerekli reformlar nelerdir?

Ülkemizin gelişmiş ülkeler arasında inovasyon verimliliğini artırması için öncelikle inovasyon bilincinin oluşturulması gerekir. Bu tabii ülke politikaları ve eğitimde reformlarla olabilir. İlk öğretimden bunun temellerini atıyor olmalıyız ki üniversite çağlarında gençler inovasyon ve girişimciliğe cesaret edebilsinler. Nasıl ki, inovasyonun başarısı için şirket kültürü haline getirmek gerekiyorsa, ülke olarak da inovasyon kültürüne sahip olmalıyız. Sonrasında üretim yapabilme kapasitesine sahip Ar-Ge merkezlerinin artması gerekir. İnovasyonda gelişmişliği ve seviye farklarını anlamak için Avrupa ülkeleri ve ülkemizin patent başvuru sayılarına baktığımızda bize bir fikir vereceğini söyleyebilirim. Ülkemizdeki kurumsal birçok firmada bile inovasyonun tam olarak uygulandığını maalesef düşünmüyorum. İnovasyon ancak bir kültür olduğunda ve şirket olarak topyekûn çalışma hayatına entegre edildiğinde başarı getirebilir. Fakat inovasyon yapılmaya başlandığında kısa zamanda üretim ve kârlılık beklemek pek doğru olmaz. İnovasyon bazen de kârlılık yerine değer kazanımını sağlayabilir. İnovasyon, “Keşfedilmemiş olanı icat etmeyi değil, değer yaratma yollarını keşfetmeyi hedefler” diyebiliriz. Bu sebeple şirketlerin inovasyona bakış açısı sadece kârlılık olmamalı, marka değerinin artmış olması da önemli bir kazanım olarak değerlendirilmelidir. Ülkemiz adına yapılması gereken bir diğer önemli unsur ise zihinsel sermayedir. Zihinsel sermeyenin yurt dışına çıkışını engelleyecek tedbir ve motivasyonların artırılması gerektiğine inanıyorum. Yaratıcı gençlerimizi, mühendislerimizi, teknik elemanlarımızı birer birer yurt dışındaki kurum ve firmalara kaptırıyoruz.

Sürdürülebilir inovasyon nedir? Şirketler nasıl inovatif olur? 

Sürdürülebilirlik sadece gelecekte var olmak değil şimdiki değerleri, standartları ve kültürü koruyarak gelecekte de yüksek standartlarda değerli sonuçlar elde edebilecek şartları sağlamaktır. İnovasyonu şirket kültürü haline getirebildiğinizde aslında gelecek için sürdürülebilir inovasyonun temellerini atmış olursunuz. Ama inovasyon kültürü oluşturmak o kadar kolay değildir. Öncelikle şunu çok net bir şekilde vurgulamak isterim, bir şirkette eğer üst yönetim inovasyonu desteklemiyorsa veya gerekli şartları oluşturmuyorsa o şirket çalışanlarının inovasyon yapması beklenemez. Açıkçası inovasyon ekip işidir ve bu işte tecrübeli bir ekip kurmak işin en önemli püf noktasıdır. Şirketin kurumsal yapısına göre, Açık inovasyon – Kapalı inovasyon gibi yöntemler ve bu yöntemleri sistemsel olarak destekleyecek alt yapı gerekir. Çalışanları bilgilendirecek ve güncel tutacak, fikir ve önerilerini özgürce girebilecekleri bir inovasyon portalının olması, çalışanların ödüllendirileceği inovasyon yarışmaları, şirket stratejisine entegre inovasyon stratejisi, çalışanları yönlendirebilecek toplantılar ve beyin fırtınaları gibi çalışmalar kültürü destekleyecek kritik unsurlardandır. Yöneticiler inovasyonu kendilerine risk olarak görmezlerse çalışanlarını cesaretlendirebilirler, aksi halde çalışanlar yaratıcılıklarını sergileme alanı bulamadığı zaman elinizdeki yetenekli çalışanları da kaybedebilirsiniz. Bu noktada şirketiniz eğer ağırlıklı olarak yeni nesil çalışan profiline sahipse, onları anlayacak ve onlarla bağ kurabilecek yöneticilere ihtiyaç duyulur. Eğer uyumlu ekipler kurabilirseniz kesinlikle verimli sonuçlar elde edersiniz. Şirketlerde inovasyon kültür oluşumu için gerekli unsurlar; Üst Yönetim Desteği, İnovasyona Uyumlu Şirket Stratejisi, Tecrübeli ve Uyumlu İnovasyon Ekibi, İnovasyon Farkındalık Aktiviteleri, İnovasyon Eğitimleri, Sosyal İş Birlikleri ve Üniversitelerle Entegrasyon, Yönetici ve Çalışan Motivasyon Araçları, Gündemi ve Teknolojiyi Takip, Sürekli Ölçme ve Geliştirme.

Ortaya bir inovasyon çıkması için, sorun, ihtiyaç, talep ve mecburiyet gibi tetikleyici unsurlar gerekir. Günümüzde şirketler arası rekabet ortamı inovasyonu tetikleyen en önemli faktör gibi görünse de, değişen dünya düzeni ve müşteri taleplerindeki hızlı değişim şirketleri inovasyona iter. Şu anki mevcut ihtiyaçları karşılayan ve verimli olan ürün ve hizmetler çok kısa zamanda içinde bulunduğumuz değişim sebebiyle etkisini kaybederek yeterli olmayabilir. Şirketlerin bu gibi durumlara karşı hazırlıklı olması için değişimi takip etmeleri, fırsat ve tehditleri sürekli olarak gözden geçirmeleri gerekir. Bu durum, inovasyonun neden bu kadar önemli olduğunu ve şirketlerin neden değişime hazırlıklı olmaları ve inovasyon kültürünü kurum kültürü haline getirmeleri gerektiğini açıklayabilir.

Yapay zekâ çalışmaları, teknolojiyi nasıl etkileyecek?

Yapay zekâyı, çok büyük ölçekli verileri çok kısa zamanda işleyip çıktı sağlayan inanılmaz bir teknoloji olarak değerlendiriyorum. Zeki ve tecrübeli bir insanın hiç yaşlanmadan, kendinden bir şey kaybetmeden ve öğrendiklerini unutmadan tüm bilgisini şirket çıkarları doğrultusunda kullandığını düşünelim. Her türlü koşulda kendini yenileyen ve hiç kaybolmayan kurumsal hafızanın şirketlere katacağı birçok değer de cabası. Daha önce de söylediğim gibi bu tür teknolojilere ve donanımlara sahip olan şirketler rakip tanımaz bir duruma yükseleceklerdir. Bu sebeple hangi sektör olursa olsun gelecekte var olmak isteyen şirketler, kendi bünyesinde yazılım, yapay zekâ ve Ar-Ge çalışmalarına büyük ölçekli yatırımı düşünmelidir.  Son zamanlarda yapay zekâ ile uçabilen insansız hava araçlarını, savaş uçaklarını, milimetrik ölçümleri, sıfır hata ile sonuca ulaşmak gibi başarılı çalışmaları duyuyoruz. Gelecekte kusursuz üretimler ve sonuçların insanlığı nasıl bir seviyeye taşıyacağını kestirmek pek mümkün değil. Ama şüphesiz yazılım sektörü ve benzer alanda büyük gelişmeler ve iş hacmi bizleri bekliyor.

Teknolojideki ve inovasyon alanındaki önemli gelişmelerin etkilediği sektörlerden biri de otomotiv sektörü. Otomotiv sektörü için ne tür fırsatlar görüyorsunuz?

İnovasyon krizleri sever. Daha önce de birçok kriz döneminde buna şahit olduk. Pandemi sürecinde de yaşanan krizleri fırsata dönüştüren şirketlerin bu krizlerden daha da güçlenerek çıktığını görebiliyoruz. Günümüzde ve gelecekte artık rekabet ortamında hızlı çıkış yolu bulabilmek, rakiplerin önüne geçebilmek ve sektörde tutunmak için inovasyon etkili bir araç olarak kullanılıyor. Otomotiv sektörü gelişen teknolojileri en yakından takip eden sektörler arasındadır. Genel olarak tüm sektörler açısından gördüğüm fırsatlardan birisi de, gayri maddi sermayenin maddi sermayeden daha önemli hale geliyor olmasıdır. Gayri maddi sermayeden kasıt, elle tutulmayan, yeri geldiğinde değeri para ile ölçülemeyecek hizmet anlayışı, inovatif fikir ve yaratıcı zekâ ürünü olabilen çıktılar diyebiliriz. Günümüzde artık, Ar-Ge, dizayn, marka değeri, üretim aşamasında müşterinin taleplerine göre esnek çözümler, satış sonrası müşteriye sunulan hizmetler, geniş servis olanakları, sürekli müşteri ile iletişimde olan inovatif uygulamalar ve müşteri odaklı değer yaratan yaklaşımın farkında olan ve önem veren şirketlerin ön plana çıkacağı kanısındayım. Müşteri odaklı otonom sistemler, yeni nesil yapay zekâ yazılımları, doğa dostu güç üreten sistemleri ve araçları gelecekte çok sık duyacağız. Yakın gelecekte araçların kendi aralarında bir network kuracağını, birbirlerini şarj edebileceğini ve gelişen teknolojiler sayesinde kendilerine has bir ekosistemin oluşacağını düşünüyorum. Değişime direnmeyen, adapte olan, fark yaratan ve geleceğe şimdiden hazırlık yapan şirketler rakiplerini geride bırakacaklardır.

İnovasyon alanındaki tecrübelerinizden yola çıkarak ülkemizde şirket yöneticilerine, çalışanlara ne gibi önerileriniz olabilir?

Günümüz çalışan profiline baktığımızda artık yöneticilerin çalışanları nasıl yöneteceklerini değil oyuna nasıl dâhil edeceklerini bulması gerekir. İnovasyon, yeteneklerini sergilemek isteyen çalışanlar için geçerli bir motivasyon kaynağıdır. Her çalışan değer görmek ve takdir edilmek ister. Doğru stratejiler ve uygun araçlarla kullanılırsa inovasyon itici bir güçtür.

Günümüz iş dünyasında şirketlerde inovasyon alanında sürdürülebilir başarının sağlanması için süreçlerin güçlendirilmesi, iyileştirilmesi, desteklenmesi, takip edilmesi, raporlanması gibi yönetimsel ve teknik faaliyetlerin koordinasyonunu sağlayan bir ekibe ihtiyaç duyuluyor. Yurt dışındaki şirketlerde inovatif fikirler, çalışanlardan çıkıyor; çünkü sorunları, ihtiyaçları ve talepleri en doğru gören ve o süreçleri en iyi bilen çalışanlardır. Ülkemizde ise maalesef inovatif fikirler CEO, üst yönetim veya yöneticilerden gelmeden aksiyon alınması çok zor oluyor. Bu yaklaşım değişmeden inovasyon alanında Avrupa standartlarına ulaşmak çok zordur. Şirket içi inovasyon ekosistemi oluşturarak, düşünen, üreten ve öğrenen organizasyon yapılarının, yani yetenekli çalışanların oyuna dahil edilmesi gerekiyor. İşin özü, çalışanlarda inovasyon farkındalığı oluşturup, değer yaratmaya motive eden yeni nesil sistemlerle çalışanların yeteneklerini sergileyebileceği bir ekosistem kurgulamak şart. Holding veya grup şirketlerin ayrı ayrı inovasyon departmanları kurmak yerine ortak bütçeyle güçlerini birleştirerek tek bir merkezden yönetimi sağlamaları, “Ortak Akıl İnovasyon Merkezi” kurmasının zaman ve verimlilik kaybının önüne geçmek adına daha doğru olacağı kanısındayım. İnovasyon hayal etmeyi, mücadele etmeyi ve pes etmeden denemeye devam etmeyi gerektirir; “Hayalleriniz uğruna mücadele etmeye cesaretiniz olsun.”