7440 SAYILI YAPILANDIRMA KANUNU’NUN DÜZENLEMELERİNE HIZLI BİR BAKIŞ

ULAŞ CEYLANLI

ŞİRKET ORTAĞI
VERGİ HİZMETLERİ YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR
PWC TÜRKİYE OTOMOTİV SEKTÖRÜ LİDERİ

BURCU ESİN CAN

DİREKTÖR
VERGİ HİZMETLERİ

Kamuoyunda “Vergi Affı Kanunu” veya “Yapılandırma Kanunu” olarak bilinen 7440 Sayılı “Bazı

Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun” 12.03.2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kanun 31.05.2023 tarihine kadar yürürlükte kalacak olup, Cumhurbaşkanı’nın bu süreyi 1 ay daha uzatma yetkisi bulunuyor.

Kanun düzenlemelerini ek vergi düzenlemesiyle yapılandırma düzenlemeleri olarak özetlenebilir. Yapılandırma düzenlemeleri birkaç husus hariç olmak üzere önceki düzenlemelerle paralel, ek vergi düzenlemesi ise hukuki tartışmaları beraberinde getiren düzenleme oldu. Önce ek vergi uygulamasına sonrasında yapılandırma düzenlemelerine yer vererek Kanunun düzenlemelerini aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.

I. %10 EK VERGİ DÜZENLEMESİ

Kanun’un en çok tartışılan düzenlemesi ek vergi düzenlemesi oldu. Kanun ile kurumlar vergisi mükelleflerinin belirli indirim ve istisna kalemleriyle indirimli kurumlar vergisine tabi matrahları ek vergiye tabi tutuldu.

i. Ek verginin konusu ve oranı

Ek vergi;

- Kurumlar Vergisi Kanunu ile diğer Kanunlarda yer alan düzenlemelerle kurum kazancından indirim konusu yapılan istisna-indirim tutarları, Kanun’un 32/A maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi matrahları üzerinden %10,

- Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5-1/a maddesinde düzenlenen iştirak kazançlarıyla yurt dışından elde edilen ve en az %15 oranında vergi yükü taşıyan istisna kazançlar üzerinden %5 oranında hesaplanacaktır.

Kapsamda olan kazançların bazıları aşağıdaki gibidir;

Beyanname üzerinde indirim olarak yapılan muhasebe düzeltme işlemleri verginin konusuna girmiyor. Kur korumalı vadeli mevduatlardan elde edilen gelirler, kurum kazancından indirilebilir bağış-sponsorluk harcamaları, sat-kirala-geri al işlemlerinden doğan kazançlar istisnadır.

ii. Beyan ve ödeme

Ek vergi 2022 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilip iki taksitte ödenecektir. İlk taksit kurumlar vergisinin ödeme süresinde, ikinci taksit takip eden dördüncü ayda ödenecektir.  Özel hesap dönemine tabi mükellefler 2023 yılında sona eren hesap dönemi için verilecek beyannamede ek vergiyi göstereceklerdir.

iii. Diğer hususlar

Ek vergi 2023 yılında kanunen kabul edilmeyen gider olarak değerlendirilecektir. 2022 yılına ilişkin matrah artırımında bulunulması, ek vergi yönünden inceleme yapılmasını etkilemiyor.

II. YAPILANDIRMA DÜZENLEMELERİ

Yapılandırma düzenlemelerinin kapsamında;

- Kesinleşmiş alacakların yeniden yapılandırılması,

- İhtilaflı alacakların tasfiyesi,

- İnceleme ve tarhiyat safhasında bulunan işlemlerin sonunda yapılacak tarhiyatlar,

- Matrah artırımı,

- İşletme kayıtlarının düzeltilmesine,

İlişkin düzenlemeler yer alıyor. Vergi alacakları açısından;

- 31.12.2022 tarihinden önceki dönemlere, beyana dayanan vergilerde bu tarihe kadar verilmesi gereken beyannamelere ilişkin vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamları (2022 yılında ödenmesi gereken geçici vergi hariç),

- 2022 yılına ilişkin olarak 31.12.2022 tarihinden önce tahakkuk eden vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamları,

- 31.12.2022 tarihinden önce yapılan tespitlere ilişkin olarak vergi aslına bağlı olmayan vergi cezaları kapsamdadır.

A- KESİNLEŞMİŞ ALACAKLARIN YENİDEN YAPILANDIRILMASI

12.03.2023 itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş vergi alacaklarının yapılandırılması halinde ödenecek ve vazgeçilecek tutarlar aşağıdaki gibidir;

Ödeme hususunda dikkate alınacak hususlar;

- Dava açılmaması/açılmış davalardan/uzlaşmadan vazgeçilmesi ya da ilgili kanun yollarına başvurulmaması.

- 31.05.2023 tarihine kadar yazılı olarak başvurulması.

- 30.06.2023 tarihine kadar ilk taksitin ödenmesi (Peşin ödeme halinde Yİ-ÜFE üzerinden hesaplanan faizin %90’ı silinir).

- Faizin hesaplanması sırasında 01.11.2016 tarihinden itibaren aylık faiz %0,75 uygulanır (önceki dönemlerde Yİ-ÜFE).

- 48 aya kadar katsayı uygulayarak taksitle ödemek mümkündür. 

B- KESİNLEŞMEMİŞ VEYA DAVA SAFHASINDA BULUNAN

ALACAKLARIN YENİDEN YAPILANDIRILMASI

Dava aşamasındaki alacaklar ihtilafın bulunduğu aşamaya göre değişen indirim oranlarıyla yapılandırma kapsamındadır. Henüz karar verilmemiş veya uzlaşma safhasındaki alacakların yapılandırılması halinde ödenecek tutarlar ve tahsilinden vazgeçilen tutarlar aşağıdaki gibidir:

Ödeme ve indirim oranları ihtilafın bulunduğu aşamaya, kararın olumlu/olumsuz olmasına göre farklıdır. Kesinleşmiş alacaklar için geçerli olan ödeme şartları kesinleşmemiş alacaklar için geçerlidir.

C.  YAPILANDIRMA KANUNU’NUN DEVAM EDEN İNCELEMELERE ETKİSİ

12.03.2023 tarihinden önce başlayan vergi incelemeleri sonucunda oluşacak tarhiyatlar, incelemenin ne zaman tamamlandığının önemi olmaksızın aşağıdaki şekilde yapılandırma kapsamındadır;

Düzenlemeden yararlanmak için herhangi bir kanun yoluna başvurulmaması ve ihbarnamenin tebliğini takiben 30 gün içerisinde başvuru yapılması gereklidir. Peşin ödeme halinde Yİ-ÜFE üzerinden hesaplanan faizin %90’ı silinir.

D. MATRAH VE VERGİ ARTIRIMI

Kanun kapsamında 2018-2022 dönemlerine ilişkin matrah ve vergi artırımı yapmak mümkündür. Kapsamda olan vergi türleri aşağıdaki gibidir;

- Kurumlar Vergisi

- Gelir Vergisi

- Gelir ve Kurumlar Stopajı

- KDV

İsteğe bağlı bir uygulama olan matrah ve vergi artırımının faydası; artırım yapılan yıl ve vergi türü için vergi incelemesi yapılmasını olanaksız hale getirmesidir.

i. Kurumlar Vergisi Matrah Artırımı

Kurumlar vergisi mükellefleri vermiş oldukları beyannamelerde vergiye esas matrahlarını aşağıdaki şekilde artırmaları halinde matrah artırımına yönelik düzenlemelerden yararlanabilirler.

2022 yılına yönelik matrah artırımında bulunulması için bazı şartlar bulunmaktadır. Bu şartlar;

- 2022 yılı kurumlar vergisi beyannamesinin verilmiş olması,

- 2022 yılı beyannamede beyan edilen matrahın, 2021 mali yılında beyan edilen matrahın %122,93 oranında artırılmasıyla bulunan tutarla 2022 mali yılı üçüncü geçici vergilendirme döneminde beyan edilen matrahın %40 oranında artırılmasıyla bulunan tutarın yüksek olanından az olmaması.

Matrah artırımında bulunulan 2018-2021 yıllarına ait zararların %50’si 2022 ve izleyen yıllarda, 2022 yılına ait zararın tamamı 2023 ve izleyen yıllarda mahsup edilemeyecektir.

ii. Gelir Vergisi Matrah Artırımı

Gelir vergisi mükellefleri vermiş oldukları beyannamelerde vergiye esas matrahlarını aşağıdaki şekilde artırmaları halinde matrah artırımına yönelik düzenlemelerden yararlanabilirler.

Kurumlar vergisinde matrah artırımı bölümünde açıklanan 2022 yılı matrah artırım şartları, gelir vergisi yönünden matrah artırımı için de geçerlidir. Aynı şekilde 2018-2021 yıllarına ait zararların %50’si, 2022 yılına ait zararın tamamı zaman aşımı süresince mahsup edilemeyecektir.

iii. Gelir ve Kurumlar Vergisi Stopajında Artırım

Ücret ödemeleri, serbest meslek ödemeleri, yıllara sâri inşaat ödemeleri üzerinden kanunda belirtilen oranlarla matrah artırımı yapılması mümkündür. Kanun ile kâr payı stopajı ilk kez kapsama alınmıştır. Kâr payı yönünden vergi artımı yapmak için; 2018 yılında %6, 2019 yılında %5, 2020 yılında %4, 2021 yılında %3, 2022 yılında ise %2 oranında artırım yapılması gerekmektedir. Artırım yapılan yılda kar dağıtım stopajı yapılmamışsa, kurumlar vergisi veya gelir vergisi matrah artırımı kapsamında artırılan matrahların %80’inden az olmamak üzere artırılan matrahlar üzerinden %15 oranında vergi ödenmelidir. Kâr payı stopajı yönünde matrah artırımı yapılabilmesi için gelir veya kurumlar vergisi açısından matrah artırımı yapılması zorunludur.

iv. Beyan ve Ödeme

Uygulamadan yararlanmak isteyen mükelleflerin matrah veya vergi artırımını 31.05.2023 tarihine yapmaları gerekmektedir. Verginin tamamının 30.06.2023 tarihine kadar ödenmesi halinde, %10 indirim uygulanabilir. Ödeme, katsayı uygulayarak 12 ay taksitle yapılabilir.